Ağır ceza mahkemesi, ilk derece ceza yargılamasında kanunda öngörülen ceza miktarı bakımından en ağır suçlara bakan genel mahkemedir.
Ağır Ceza Mahkemelerinin bakmakla görevli olduğu davalar 5235 Sayılı kanunda düzenlenmiştir. Buna göre Ağır Ceza Mahkemeleri'nin bakmakla görevli olduğu davalar
Kanunların ayrıca görevli kıldığı haller saklı kalmak üzere, Türk Ceza Kanununda yer alan;
-İrtikap
-Resmi belgede sahtecilik
-Nitelikli dolandırıcılık
-Hileli iflas
-Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısmının Dört, Beş, Altı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar
Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, Milli savunmaya karşı suçlar, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren propaganda yapma suçu ve örgüt üyeliği suçu vb. siyasi nitelikli suçlar. (318, 319, 324, 325 ve 332 nci maddeler hariç bu suçlar Halkı Askerlikten Soğutma, Askerleri İtaatsizliğe Teşvik, Seferberlikle İlgili Görevin İhmali, Düşmandan Ünvan ve benzeri payeler kabulü, Askeri Yasak Bölgelere Girme Suçları Asliye Ceza Mahkemeleri'nde görülmektedir)
-12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren suçlar dolayısıyla açılan davalar
-Ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili dava ve işlere bakmakla ağır ceza mahkemeleri görevlidir. ( Kasten öldürme, taksirle ölüme neden olma, uyuşturucu madde imal ve ticareti suçları, cezalarının niteliği itibariyle ağır ceza mahkemelerinin görev alanına girmektedir.)
Anayasa Mahkemesi ve Yargıtayın yargılayacağı kişilere ilişkin hükümler, askerî mahkemelerin görevlerine ilişkin hükümler ile çocuklara özgü kovuşturma hükümleri saklıdır.
Ceza mahkemeleri, her il merkezi ile bölgelerin coğrafî durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca kurulur. İş durumunun gerekli kıldığı yerlerde ceza mahkemelerinin birden fazla dairesi oluşturulabilir. Bu daireler numaralandırılır. Örneğin Samsun 2. Ağır Ceza Mahkemesi, Samsun 3. Ağır Ceza Mahkemesi gibi.
Ağır ceza mahkemesinde bir başkan ile yeteri kadar üye bulunur. Bu mahkeme bir başkan ve iki üye ile toplanır. Ağır ceza mahkemesinde tüm kararlar müzakere yolu ile verilir. Karara katılacak üye hakimler müzakerede görüşünü belirtir, mahkeme başkanı müzakereyi yönetir, oyları toplar ve kararı açıklar. Kararlarda oy birliği aranmaz, oy çokluğu kararın verilebilmesi için yeterlidir.
İtiraz kanun yolu, ilk derece mahkemesinin verdiği bir kararın aynı derecede yer alan bir başka mahkeme tarafından değerlendirilmesi için öngörülmüştür. Örneğin Samsun 1. Ağır Ceza Mahkemesi'nin vermiş olduğu itirazı kabil bir karara karşı Samsun 2. Ağır Ceza Mahkemesi'ne itiraz edilebilir. İtiraz süresi 7 gündür. 7 günlük süre duruşmada hazır bulunulmuşsa tefhimden itibaren, yoklukta karar verilmişse tebliğden itibaren işlemeye başlar.
Ağır Ceza Mahkemesi'nin bütün kararlarına karşı değil, bazı kararlarına karşı itiraz kanun yoluna başvurmak mümkündür. Bu kararlar;
Ağır ceza mahkemelerinin davayı sonuçlandırmayan ara kararlarına karşı tutuklama, yakalama, el koyma, tutukluluğun devamı gibi kararları
-Ağır ceza mahkemelerinin hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararları
İstinaf kanun yolu ilk derece ceza mahkemesi kararının hem maddi olay yönünden hem hukuki yönden üst dereceli istinaf mahkemesi tarafından denetlenmesidir. Ağır ceza mahkemelerinin davayı neticelendiren, yani hüküm niteliğindeki kararlarına karşı şartları varsa istinaf kanun yoluna başvurulması mümkündür. Hükümden önce verilip hükme esas teşkil eden veya başkaca kanun yolu öngörülmemiş olan mahkeme kararlarına karşı da hükümle birlikte istinaf yoluna başvurulabilir.
Bazı kararlara karşı istinaf kanun yoluna başvurulamaz. Bu kararlar;
Bu sınırlar 2021 yılı için belirlenmiştir. Son değişiklikler sebebiyle güncel mevzuata bakılması ve hak kaybı yaşanmaması için bir ceza avukatı ile görüşülmesi tarafların lehine olacaktır.
İstinaf istemi, hükmün açıklanmasından itibaren yedi gün içinde hükmü veren mahkemeye bir dilekçe verilmesi veya zabıt kâtibine bir beyanda bulunulması suretiyle yapılır; beyan tutanağa geçirilir ve tutanak hâkime onaylattırılır. Tutuklu sanık hakkında 263 üncü madde hükmü saklıdır. Hüküm, istinaf yoluna başvurma hakkı olanların yokluğunda açıklanmışsa, süre tebliğ tarihinden başlar.
Sanık ve bu Kanuna göre katılan sıfatını almış olanlar ile katılma isteği karara bağlanmamış, reddedilmiş veya katılan sıfatını alabilecek surette suçtan zarar görmüş bulunanların dilekçe veya beyanında, başvuruya ilişkin nedenlerin gösterilmemesi inceleme yapılmasına engel olmaz.