Anlaşmalı Boşanma Türk Medeni Kanunu'nun 166/3 maddesinde düzenlenmektedir.
Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.
Kanundaki düzenlemeye göre eşler arasında evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı ve ortak hayatın çekilmez olduğu hususunda anlaşma sağlandığı kabul edilir. Diğer ek şartlar da gerçekleşmiş ise, boşanma kararı verilir.
-Evlilik birliğinin evlenme tarihinden itibaren en az 1 yıl sürmüş olması
-Eşlerin birlikte boşanma davası açması veya birinin açtığı davayı diğerinin kabul etmesi
-Hakimin tarafları duruşmada bizzat dinlemiş olması ve açık iradelerini alması
- Hakimin tarafların üzerinde mutabık kaldıkları boşanma protokolünün mali konular ve çocuklara ilişkin düzenlemelerini uygun bulması gerekmektedir.
Anlaşmalı boşanma davasında, hakimin davayı kabul edip boşanma kararı verebilmesi için en az 1 yıllık sürenin geçmiş olması gerekmektedir. Süre kanundan kaynaklandığı için hakim tarafından re'sen araştırılarak tespit edilir. 1 yıllık süre dolmadıysa anlaşmalı olarak boşanmak mümkün değildir.
Anlaşmalı boşanma davası kanundaki şartların varlığı halinde tarafların anlaşmalı boşanma protokolü ile birlikte yetkili ve görevli mahkemeye başvurması ile açılmaktadır.
Anlaşmalı boşanma davasında yetkili mahkeme eşlerden birinin yerleşim yeri (ikametgah) veya eşlerin son 6 ay birlikte oturdukları yer mahkemesidir. Görevli mahkeme ise aile mahkemeleri, aile mahkemesinin olmadığı yerlerde ise asliye hukuk mahkemeleri aile mahkemesi sıfatıyla görevlidir.
Anlaşmalı boşanma davası açılırken taraflar boşanmanın sonuçları hakkında protokol düzenlemektedir. Mahkeme düzenlenen bu protokol hükümleri gereğince tarafların boşanmalarına karar vermektedir. Protokolde yoksulluk ve iştirak nafakası, maddi ve manevi tazminat, tarafların müşterek çocukları bulunmakta ise velayet hakkının kime bırakılacağı, kendisine velayet hakkı verilmeyen tarafla müşterek çocuk veya çocuklar arasındaki kişisel ilişki düzenlemektedir. Velayet ve kişisel ilişki kamu düzenine ilişkin olduğu için hakim tarafından re'sen gözetilir.
Anlaşmalı boşanma davasında nafaka hususu düzenlenmelidir. Nafaka türleri tedbir, yoksulluk ve iştirak nafakasıdır. Tedbir nafakası boşanma kararının kesinleşmesine kadar olan sürede verilecek olan nafakadır ve çocuk için de nafaka alacaklısı için de istenebilir. Yoksulluk nafakası boşanma sebebiyle yoksulluğa düşecek olan kişiye verilmektedir. İştirak nafakası ise velayet hakkı kendisine verilen eşe, müşterek çocuk için ödenecek olan nafakadır. Taraflar nafaka hususunu serbestçe kararlaştırabilir.
Anlaşmalı boşanmada velayet hakkının kime bırakılacağı noktasında taraflar anlaşma yapmaktadır. Velayet, kamu düzenine ilişkin olduğu için hakim bu düzenlemeyi kabul etmeyerek re'sen araştırma yoluna da gidebilir. Ortak velayet durumu ise hakimin takdirindedir.
Anlaşmalı boşanma davasında taraflar tazminat konusunu serbestçe kararlaştırabilir. Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir. Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.
Anlaşmalı boşanmada mal paylaşımı taraflarca serbestçe yapılabilir.
Anlaşmalı boşanma davasında taraflar mal rejiminden kaynaklanan alacaklar hususunda düzenleme yapabilmektedir. Anlaşmalı boşanma davasından sonra mal rejiminin tasfiyesinden kaynaklanan alacaklara ilişkin dava açılabilmesi için tarafların bu konuda düzenleme yapmamış olması gerekmektedir. Bu durumda anlaşmalı boşanma protokolü önem kazanmaktadır. Dolayısıyla mal rejiminin tasfiyesinden kaynaklanan alacak davası açılabilmesi için protokolün incelenmesi gerekmektedir.
Anlaşmalı boşanma davasında kadının talep edebileceği haklar şu şekildedir.
- Kadın; Maddi ve Manevi Tazminat talep edebilir.
- Kadın, müşterek çocuk varsa çocuğun velayet hakkını kendisine verilmesini talep edebilir.
- Kadın, tedbir yoksulluk ve iştirak nafakası talep edebilir.
- Kadın, evlenilen süreye bağlı olarak mal rejiminin tasfiyesinden kaynaklanan katkı payı, katılma alacağı ve değer artış payı talep edebilir.
- Kadın, ziynet eşyalarının iadesini talep edebilir.
- Kadın, aile konutu şerhi talep edebilir.
Anlaşmalı boşanma davasının açılması ile süreç başlamakta ise de hakimin duruşma gününde boşanma kararı vermesi ile boşanma gerçekleşmiş sayılmaz. Kararın kesinleşmesi gerekmektedir. Bu kararın kesinleşmesi ise istinaf kanun yolu süresinin dolmasına bağlıdır. Yasal süresi içinde istinaf kanun yoluna başvurarak taraf anlaşmalı boşanmayı kabul etmediğine dair istinaf edebilir.
Anlaşmalı boşanma protokolünün hakim tarafından onaylanarak duruşmada davanın kabulü ile tarafların boşanmalarına karar verilir. Ancak bu kısa karar olup mahkeme gerekçeli kararını 30 gün içinde açıklamaktadır. Gerekçeli kararın taraflara tebliğinden itibaren 2 haftalık yasal süresi içinde her iki taraf da istinaf kanun yoluna başvurmadığı takdirde anlaşmalı boşanma kararı kesinleşmiş olmaktadır.
Anlaşmalı boşanma davasında duruşma günü taraflara tebliğ edilip, taraflar da duruşma günü hazır olup, boşanma iradelerini hakim önünde de ifade ettikten sonra tamamlanmaktadır. Yani anlaşmalı boşanma davasında tek celsede boşanmak mümkün olmaktadır.
21 Eylül 2023 tarihinde Resmi Gazete'de yürürlüğe giren tarifeye göre Anlaşmalı Boşanma Davalarındaki Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi 17.900 TL olarak belirlenmiştir. Bu tutar asgari sınır olup, şehirden şehire farklılık gösterebilir.
2024 yılında anlaşmalı boşanma davası açma masrafı; 427.60 TL peşin harç 427.60 TL başvurma harcı 1450 TL gider avansı olmak üzere toplamda 2305,20 TL ödenmesi gerekmektedir.