Kıdem Tazminatı

Kıdem Tazminatı

Kıdem Tazminatı Nedir?

Belirli bir süre çalışan işçinin hizmet süresi boyunca verdiği emeğin karşılığı almasına imkan sağlayan ve işyeri tarafından topluca ödenen tazminata kıdem tazminatı denilmektedir.

Kıdem Tazminatı Şartları Nedir?

1) 4857 Sayılı İş Kanunu'na Tabi İşçi Olmalıdır. Bir kişinin kıdem tazminatı hakkı kazanabilmesi için ilk olarak 4857 Sayılı Kanun uyarınca İşçi sayılması gerekmektedir. 4857 Sayılı İş Kanunu'na göre işçi sayılmayanlar kıdem tazminatı alamazlar. 4857 Sayılı Kanunu'nun 4. maddesinde istisnalar bölümünde bazı meslek grupları iş kanunu hükümleri uygulanmayacağı açık bir şekilde düzenlenmiştir. Aşağıdaki kişiler 4857 S. İş Kanunu'na göre kıdem tazminatına hak kazanamazlar.

a) Deniz ve hava taşıma işlerinde,
b) 50'den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde,
c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,
d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde,
e) Ev hizmetlerinde,
f) Çıraklar hakkında
g) Sporcular hakkında,
h) Rehabilite edilenler hakkında,
ı) 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde.

Ancak aşağıdaki kişiler 4857 Sayılı İş Kanunu'na göre kıdem tazminatı kazanabilir.

a) Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işleri,
b) Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler,
c) Tarım sanatları ile tarım aletleri, makine ve parçalarının yapıldığı atölye ve fabrikalarda görülen işler,
d) Tarım işletmelerinde yapılan yapı işleri,
e) Halkın faydalanmasına açık veya işyerinin eklentisi durumunda olan park ve bahçe işleri,
f) Deniz İş Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden sayılmayan, denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işler,

2) Çalışma Süresi (En Az 1 Yıl Çalışma Şartı)

İşçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır. İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için en az 1 (bir) yıl çalışmış olması gerekmektedir. 1 yıldan daha az çalışan kişiler, diğer koşullar gerçekleşmiş olsa bile kıdem tazminatına hak kazanamaz.

3) Fesih Nedeni

 İş Kanunu’nun “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” başlıklı 25. Maddesi’nin 2. numaralı bendinde var olan haller dışında iş akdinin işveren tarafından feshedilmesi durumunda işçi kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. İşveren tarafından yapılan fesihlerde, bir yıldan fazla kıdemi olan işçiye kıdem tazminatı hakkından yoksun bırakan tek durum, feshin işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle İş Kanunu 2. Maddesinin II. bendi uyarınca haklı nedenle yapılmasıdır. İş Kanunu Madde 25/2 (İşverenin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı) Kanunda sayılı bu hallerden birinin gerçekleşmesi halinde sözleşme işveren tarafından derhal fesih edilebilmektedir. Bu durumda işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Ancak sözleşme işçi tarafından derhal fesihle veya zorlayıcı sebeplerle feshedildiği takdirde işçi kıdem tazminatına hak kazanabilmektedir. Belirtmek gerekir ki kıdem tazminatı belirsiz süreli iş sözleşmelerinin mevcut olması halinde işçinin hak kazanacağı bir tazminattır. Belirli süreli iş sözleşmelerinin olduğu işlerde işçi, iş sözleşmesi 1 yıldan fazla sürse de kıdem tazminatına hak kazanamaz.

 İşverenin Haklı Nedenle İş Sözleşmesini Derhal Feshi

İşveren aşağıda yazılı nedenlerden birine dayanarak iş sözleşmesini derhal feshederse kıdem tazminatı ödemesi gerekmez.

-İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
-İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.
-İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması. İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.
-İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
-İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
-İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
-İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
-İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması

• İşçinin Haklı Nedenle İş Sözleşmesini Derhal Feshi 

• İşçi iş sözleşmesini haklı nedenler derhal fesih ederse kıdem tazminatına hak kazanır.
• 
  
• Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:
• - İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa
  
• - İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
• - İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
  
• - İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa
• - İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa
• - İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa
• - İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse
• - Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa
• - İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa

Kıdem Tazminatı Nelerden Oluşur?

Kıdem tazminatına esas alınacak olan ücretin tespitinde 4857 sayılı İş Kanun’unun 32’nci maddesinde sözü edilen asıl ücrete ek olarak işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatler göz önünde tutulur. Buna göre ikramiye, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, kira, aydınlatma, servis yardımı, yemek yardımı ve benzeri ödemeler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır. İşçiye sağlanan özel sağlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası pirim ödemeleri de para ile ölçülebilen menfaatler kavramına dahil olup, tazminata esas ücrete eklenmelidir. Satış rakamları ya da başkaca verilere göre hesaplanan prim değişkenlik gösterse de, kıdem tazminatı hesabında genişletilmiş ücret kavramı içinde değerlendirilmelidir. İşçiye sağlanan koruyucu elbise, işyerinde kullanılmak üzere verilen havlu, sabun yardımı, arızi fazla çalışma, ulusal bayram genel tatil, hafta tatili alacakları dikkate alınmaz.

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı hesaplanırken brüt ücret üzerinden hesaplama yapılmaktadır. Brüt ücret ise maaşa sigorta primi, vergiler ve devlet tarafından yapılan kesintiler eklenerek bulunan toplam tutara denilmektedir. Örnek vermek gerekirse 2022 Yılı asgari ücretin net tutarı 4.253 TL iken, brüt ücreti ise 5.004 TL'dir.  Brüt ücrete ilaveten işveren tarafından süreklilik arz eden prim, yakacak, kira, aydınlatma, yol, yemek gibi yapılan yardımlar brüt ücrete eklenerek son brüt ücret üzerinden hesaplama yapılmaktadır.

Kıdem Tazminatı Tavanı

Kıdem tazminatı tavanı 2022 yılında 10.596 TL olarak belirlenmiştir. İşçinin almış olduğu ücret 10.596 TL'den yüksek olması durumunda, kıdem tazminatının hesabı 2022 yılı için 10.596 TL üzerinden yapılmaktadır.

Kıdem Tazminatı Zamanaşımı

Kıdem tazminatı feshe bağlı olan alacaklardandır. Yani iş sözleşmesi feshedilmeden önce kıdem tazminatı talep edilemez. Kıdem tazminatı, zamanaşımı süresi içinde talep edilebilecek bir tazminattır. Kıdem tazminatı zamanaşımı süresi iş akdinin feshinden itibaren 5 yıl olarak belirlenmiştir. İşçi, kıdem tazminatı talebiyle dava açmak istiyorsa iş sözleşmesinin fesih tarihinden itibaren 5 yıl içinde açmalıdır.

Samsun Kıdem Tazminatı Avukatı

Samsun İş Hukuku Avukatı, işçi ve işveren veya Sosyal Güvenlik Kurumu arasındaki uyuşmazlık davalarında, iş hukukuna ilişkin anlaşmazlıkların çözümü için işçi veya işvereni temsil eden kişilere halk arasında verilen isimdir. Samsun Kıdem Tazminatı Avukatı da iş kukukundan kaynaklanan kıdem tazminatları konu alan davalara bakmakta olan avukatlara halk arasında verilen isimdir. Samsun Avukat İlker Şahin Samsun Barosu'na kayıtlı Samsun Avukatları arasındadır. Avukat İlker Şahin müvekkillerine çözüm odaklı bir anlayış ile avukatlık ve danışmanlık hizmet vermektedir. Hukuki iş ve işlemlerde tüm süreç boyunca etkin ve profesyonel takip anlayışıyla hizmet vererek en iyi sonuca ulaşılmasını sağlamayı temel prensip edinmiştir. Samsun Avukat İlker Şahin Hukuk ve Danışmanlık Bürosu, Samsun başta olmak üzere tüm Türkiye'deki müvekkillerinin ihtiyaçlarına özel olarak uyuşmazlık çözümlerinde hızlı, etkili, çözüm odaklı, müvekkil taleplerini ve memnuniyetini ön planda tutarak hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmetleri sunmaktadır.