Hukuken geçerli olarak kurulan evliliğin mahkeme kararı ile yasal olarak sona erdirilmesi “boşanma” olarak ifade edilmektedir. Mevcut ve hukuken geçerli evlilik birliğinin sona ermesi için eşlerden birisinin, boşanmaya sebebiyet veren olayları ve boşanma talebini boşanma dava dilekçesinde mahkemeye sunması “Boşanma Davası” olarak adlandırılmaktadır.
Türk Medeni Kanunu’nda boşanma sebepleri genel ve özel boşanma sebepleri olarak düzenlenmiştir.
-Zina Nedeniyle Boşanma
-Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış
-Suç İşleme veya Haysiyetsiz Yaşam Sürme
-Terk Nedeniyle Boşanma
-Akıl Hastalığı Nedeniyle Boşanma şeklindedir
-Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması ve Fiili Ayrılık olarak düzenlenmiştir.
Çekişmeli Boşanma Davasının yargılama aşaması Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda düzenlenmiştir.
Yazılı yargılama usulünün uygulandığı boşanma davalarında aşamalar şu şekildedir:
-Dilekçeler Aşaması
Dilekçeler Aşamasında taraflar karşılıklı olarak dava, cevap, cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçesini sunarlar.
-Ön İnceleme Aşaması
Dilekçelerin karşılıklı verilmesinden sonra ön inceleme yapılır. Mahkeme ön incelemede; dava şartlarını ve ilk itirazları inceler, uyuşmazlık konularını tam olarak belirler, hazırlık işlemleri ile tarafların delillerini sunmaları ve delillerin toplanması için gereken işlemleri yapar, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği davalarda onları sulh olmaya veya arabuluculuğa teşvik eder ve bu hususları tutanağa geçirir.
-Tahkikat Aşaması
Boşanma davasında, tarafların dilekçelerinde ileri sürdükleri beyanlar soyut iddialardan ibarettir. Bu beyanların doğru olup olmadığının araştırılması gerekir. Bunun için tahkikat aşamasına ihtiyaç vardır. Tahkikat yapılmadan kural olarak davanın esasına ilişkin karar verilemez. Yargılamanın en uzun süren aşamasıdır. Tarafların ispat faaliyetleri bu aşamada gerçekleşir. Tahkikat aşamasında tarafların davada ileri sürdükleri bütün iddia ve savunmalar birlikte incelenir.
-Sözlü Yargılama Aşaması
Boşanma davalarında mahkeme, tahkikatın bitiminden sonra, sözlü yargılama ve hüküm için tayin olacak gün ve saatte mahkemede hazır bulunmalarını sağlamak amacıyla iki tarafı davet eder. Taraflara çıkartılacak olan davetiyede, belirlenen gün ve saatte mahkemede hazır bulunmadıkları takdirde yokluklarında hüküm verileceği hususu bildirilir.
-Hüküm
Hüküm, boşanma davalarında yargılamanın son aşamasıdır. Yargılama sonunda, mahkemece usule ve esasa ilişkin verilen bir kararla dava sona erer.
Boşanma Davası İle İlgili Genel Bilgiler
Çekişmeli boşanma davasında yetkili mahkeme eşlerden birinin yerleşim yeri (ikametgah) veya eşlerin son 6 ay birlikte oturdukları yer mahkemesidir. Görevli mahkeme ise aile mahkemeleri, aile mahkemesinin olmadığı yerlerde ise asliye hukuk mahkemeleri aile mahkemesi sıfatıyla görevlidir.
Çekişmeli boşanma davası, yetkili ve görevli mahkemeye verilecek boşanma dava dilekçesi ile açılmaktadır. Boşanma dava dilekçesinin içeriği HMK'ya uygun olmalıdır.
Boşanma Davasında Tarafların Ayrı Yaşama Hakkı, Ortak Konutun Özgülenmesini Talep Etme Hakkı, Çocuğun Teslim Edilmesini Talep Etme Hakkı, Çocuğun Tedbiren Velayetini Talep Etme Hakkı, Çocuk İle Kişisel İlişki Kurma Hakkı, Kendisi İçin Tedbir Nafakası Hakkı, Çocuk İçin Tedbir Nafakası Hakkı, İştirak Nafakası Hakkı, Yoksulluk Nafakası Hakkı, Velayet Hakkı, Maddi ve Manevi Tazminat Hakkı, Ziynet Eşyası Alacağı Hakkı, Mal Rejiminden Kaynaklı Alacak ve Haklar, Aile Konutu Şerhi Konulmasını İsteme Hakkı, 6284 Sayılı Yasadan Kaynaklanan Koruyucu Tedbirlerin Uygulanmasını Talep Etme Hakkı, Kendi Eşyalarını Talep Etme Hakkı gibi hakları bulunmaktadır.
Ergin olmayan çocuk, ana ve babasının velâyeti altındadır. Yasal sebep olmadıkça velâyet ana ve babadan alınamaz. Evlilik devam ettiği sürece ana ve baba velâyeti birlikte kullanırlar. Ortak hayata son verilmiş veya ayrılık hâli gerçekleşmişse hâkim, velâyeti eşlerden birine verebilir. Velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafın çocukla Mahkeme boşanma veya ayrılığa karar verirken, olanak bulundukça ana ve babayı dinledikten ve çocuk vesayet altında ise vasinin ve vesayet makamının düşüncesini aldıktan sonra, ana ve babanın haklarını ve çocuk ile olan kişisel ilişkilerini düzenler. Velayet kamu düzenine ilişkin olup çocuğun üstün yararı gözetilir. Çocuğun üstün yararını belirlerken, onun bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlaki ve toplumsal gelişiminin sağlanması amacının gözetilmesi gereklidir.
Velayetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin çocuk ile kişisel ilişkisinin düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim ve ahlâk bakımından yararları esas tutulur. Bu eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmak zorundadır. Yani velayet hakkı kendisine verilmeyen ebeveyn, velayet hakkı kendisine verilen eşe müşterek çocuğun giderleri için iştirak nafakası ödemek zorundadır. İştirak nafakası belirlenirken hakim tarafından nafaka yükümlüsünün sosyal ve ekonomik durumunu, çocuğun gereksinimlerini ve velayet kendisine bırakılan tarafın da ekonomik bakımdan çocuğa yapabileceği katkıyı göz önünde tutmalıdır. Nafakaya karar verilirken takdir yetkisini kullanan hâkim TMK m.4’de anılan hakseverlik (hakkaniyet) ilkesini göz önünde bulundurmak zorundadır.
Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz. Boşanma davalarında kusur belirlemesi son derece önemlidir. Çünkü tarafların eşit kusurlu olması veya nafaka yükümlüsünün hiç kusurlu olmaması halinde dahi yoksulluk nafakasına hükmedilebilir.
Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddi tazminat isteyebilir. Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.
Çekişmeli boşanma davası sırasında davanın tarafları, boşanma ve boşanmanın sonuçları olan velayet, kişisel ilişki, nafaka, maddi ve manevi tazminat gibi konularda anlaşmaya varırlarsa, aralarında anlaşmalı boşanma protokolü hazırlayarak ve bu protokolü boşanma davasının görüldüğü mahkemeye sunarlar ve hakimden anlaşmalı olarak boşanmak istediklerini beyan edebilirler.
2024 yılı için boşanma davası açma masrafı; 427.60 TL peşin harç 427.60 TL başvurma harcı 1450 TL gider avansı olmak üzere toplamda 2305,20 TL ödenmesi gerekmektedir.
21 Eylül 2023 tarihinde Resmi Gazete'de yürürlüğe giren tarifeye göre Boşanma Davalarındaki Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi 17.900 TL olarak belirlenmiştir. Samsun boşanma avukatlarının boşanma davalarındaki vekalet ücreti bu tarifeye göre 2023 yılı ve 2024 yılı için asgari 17.900 TL'dir.
Taraflar çekişmeli boşanma davası kesinleşene kadar davadan feragat edebilirler.
Çekişmeli boşanma davalarında ilk derece mahkemesi olan aile mahkemesinin karar vermesi ortalama 1.5 yıl kadar sürer.. Bu mahkemede dava bittikten sonra tarafların başvurması halinde istinaf aşamasına geçilir. İstinaf aşaması Bölge Adliye Mahkemelerinde yürütülür ve ortalama 10-12 ay sürebilmektedir. Mahkemelerin iş yoğunluğuna göre bu süre değişkenlik gösterebilir.
çekişmeli boşanma davaları celse sayısı olarak değerlendirilinde ortalama 6-7 celse sürebilmektedir. Celse arası süre ortalama 2-3 ay gibi olmaktadır.
Avukat İlker Şahin, Samsun'da Çekişmeli boşanma davalarında Avukatlık ve Hukuki Danışmanlık Hizmeti vermektedir.